Lão hóa da là gì?
Lão hóa da là dấu hiệu suy giảm chức năng của da, khiến độ đàn hồi của da giảm đi và các mô liên kết bắt đầu yếu dần, kết cấu collagen, elastine cũng dần trở nên lỏng lẻo. Quá trình lão hóa sẽ dẫn tới sự suy giảm chức năng của da, thể tích da, mật độ da, đặc biệt là collagen mất đi đến 1% mỗi năm ở phụ nữ.
Dấu hiệu lão hóa da
-Trên trán bắt đầu hình thành các nếp nhăn dễ thấy nông hoặc sâu,
-Vết chân chim ở đuôi mắt xuất hiện rõ hơn khi bạn cười nhẹ hoặc nói chuyện.
-Da bị chùng nhão, chảy xệ, không còn tính đàn hồi.
-Xuất hiện những thương tổn thường thấy của da lão hóa như nám, tàn nhang, đồi mồi.
-Da thô ráp, lỗ chân lông to.
-Bọng mắt, quầng thâm cũng xuất hiện ngày một rõ hơn.
Điều gì khiến da lão hóa
Da chảy xệ, nếp nhăn, xỉn màu là những dấu hiệu đặc trưng của lão hóa.
Lão hóa da bao gồm lão hóa da tự nhiên và tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Ánh nắng mặt trời giúp cho quá trình tiếp nhận vitamin D và canxi trong cơ thể dễ dàng, chống loãng xương. Tuy nhiên, tiếp xúc ánh nắng trong thời gian dài gây tổn hại cho làn da.
Da chúng ta có hai lớp riêng biệt. Lớp biểu bì tạo nên hàng rào bên ngoài da, bảo vệ cơ thể không bị vi khuẩn, tia cực tím (UV) xâm hại. Lớp hạ bì chứa nhiều collagen và các protein khác nhau, chịu trách nhiệm về sự đàn hồi của da.
Theo thời gian hai lớp tế bào này đều chịu tác động bởi nhiều yếu tố, khiến làn da bị lão hóa.
Tại sao các tế bào da không thể sửa chữa?
Da lão hóa do các tế bào hạ bì mất kết nối
Lớp hạ bì chứa protein ma trận ngoại bào (ECM) được sắp xếp phức tạp gồm collagen, elastin và nhiều loại tế bào khác.
Các tế bào nguyên sợi trong lớp hạ bì tạo ra các protein và liên kết chặt chẽ giữa các protein với nhau. Khi bạn càng lớn tuổi, ECM dần mất đi tính toàn vẹn, làm các cấu trúc protein bị phân mảnh.
Các enzyme tác động thay đổi hình dạng các nguyên bào sợi, làm mất kết nối với ECM, gây suy giảm mạng lưới protein, phá vỡ mạng ECM, ảnh hưởng đến chức năng của tế bào.
Quá trình này lặp đi lặp lại theo thời gian làm giảm tính đàn hồi của da, kéo theo một số dấu hiệu của lão hóa. Các nhà khoa học cho rằng lão hóa da còn do các tác nhân gây oxy hóa DNA, làm lão hóa tế bào và viêm mãn tính.
Da lão hóa do tia UV tác động vào tế bào biểu bì
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm chỉ ra rằng các nguyên bào sợi không phản ứng với chiếu xạ trực tiếp bằng tia UV. Các tế bào trong lớp biểu bì phản ứng với tia cực tím, giải phóng các hóa chất và khuếch tán vào lớp hạ bì, làm giải phóng các tế bào nguyên sợi. Sự tương tác này khá phức tạp nhưng nó là nguyên nhân gây các nếp nhăn sâu
Mô mỡ lão hóa
Khi cơ thể già đi, lớp mỡ bên dưới da co lại, mất đi sự đàn hồi, làm da chảy xệ. Khi các tế bào biểu bì bị tổn thương bởi tia UV giải phóng các hóa chất, các tế bào mô mỡ sẽ hấp thụ và thay thế bởi các mô sẹo.
Nguyên nhân gây lão hóa da
Do tuổi tác
Khi tuổi tác càng lớn, da càng ít sản xuất collagen hơn và quá trình trao đổi chất cũng diễn ra chậm hơn. Dần dần, cấu trúc làn da bị hủy hoại, các sợi elastin đứt gãy, các mao mạch dưới da suy yếu dẫn đến lão hóa da. Đó là lý do tại sao chúng ta thường thấy hiện tượng nám, tàn nhang, da kém đàn hồi,… xuất hiện từ lứa tuổi 40 trở lên và xuất hiện với tần suất ngày một dày đặc hơn.
Chế độ ăn uống
Chắc hẳn bạn đã từng nghe qua câu “You are what you eat” – Bạn là những gì bạn ăn! Nghe có vẻ vô lý, nhưng thật sự các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng câu nói này là hoàn toàn đúng.
Ví dụ: Việc ăn quá nhiều đường sẽ khiến quá trình glycation diễn ra nhanh hơn, lúc này, các tế bào phải hoạt động tích cực hơn cho quá trình trao đổi chất của cơ thể, các phân tử đường lúc này sẽ liên kết với protein tạo ra glycation, khiến mật độ collagen trên da giảm đi nhanh chóng. Thiếu hụt collagen, như một điều tất yếu, sẽ khiến da kém đàn hồi, hình thành các nếp nhăn từ nông đến sâu, báo hiệu cho một quá trình lão hóa đang sắp diễn ra trên cơ thể bạn.
Thói quen sinh hoạt
Thức quá khuya hay lười vận động sẽ khiến cho hệ tuần hoàn của cơ thể và hệ thần kinh dễ bị rối loạn. Các hắc sắc tố melanin cũng hình thành nhanh hơn, da bắt đầu xuất hiện các vết thâm sạm, nám, tàn nhang,…
Gen di truyền
Ngoài những tác động từ lối sống và chế độ ăn uống, gen di truyền cũng là một yếu tố hết sức quan trọng quyết định việc quá trình lão hóa của bạn diễn ra nhanh hay chậm.
Nghĩa là mỗi mức độ lão hóa tế bào trong mỗi cơ thể đều mang một bộ gen riêng. Các gen (được tạo thành từ DNA) được liên kết với nhau thành các chuỗi dài gọi là nhiễm sắc thể. Ở mỗi đầu của mỗi nhiễm sắc thể là một nắp bảo vệ gọi là telomere, giữ cho nhiễm sắc thể không bị hư hại khi tế bào phân chia. Khi telomere đạt đến giai đoạn cực kỳ ngắn, chúng không thể bảo vệ nhiễm sắc thể và lúc này, tế bào sẽ bị hủy hoại và chết đi. Do đó, các telomere ngắn dần dần sẽ tạo nên sự lão hóa bên trong tế bào, từ đó gây nên tình trạng lão hóa toàn cơ thể chứ không riêng gì làn da.
Ánh nắng mặt trời
Các tia cực tím có trong ánh nắng mặt trời có thể gây tổn thương đến lớp biểu bì da, phá hủy liên kết các sợi elastin dưới da, là nguyên nhân hàng đầu gây nên sạm, nám, tàng nhan, các nếp nhăn từ nông đến sâu.
Bên cạnh đó, tia UVB trong ánh nắng mặt trời còn gây tăng cường hắc sắc tố melanin cho da, khiến tình trạng nám da trở nên nặng hơn và nghiêm trọng hơn sau một thời gian tiếp xúc mà không có các biện pháp che chắn, bảo vệ.
Các tác động vật lý tác động tiêu cực đến da
Rửa mặt quá mạnh hoặc tác động vật lý đến da trong một thời gian liên tục có thể khiến da chảy xệ và hình thành các nếp nhăn sớm. Để hạn chế việc này, bạn nên massage da nhẹ nhàng hằng ngày với các loại tinh dầu dưỡng da theo chuyển động tròn và theo hướng từ dưới lên trên để làn da săn chắc và mịn màng hơn.
Thói quen hút thuốc lá
Trong thuốc lá thường có chứa nicotin- thủ phạm hàng đầu khiến làn da lão hóa nhanh chóng. Hút thuốc trong một thời gian dài và liên tục thì làn da của bạn không chỉ trở nên kém đàn hồi hơn mà quá trình lão hóa cũng diễn ra nhanh hơn, những tổn thương trên da cũng xuất hiện với tần suất dày đặc hơn.
